De kerk van het Friese terpdorp Schettens bij Bolsward zorgt voor de ene verrassing na de andere. Bleek tientallen jaren de ijzeren helm van Schelte van Aysma aan de muur te hebben gehangen, onlangs werd zijn skelet gevonden.
Bij restauratiewerkzaamheden in de protestantse kerk in Schettens stuitten bouwvakkers op een muurtje. Het bleek om de muur van een grafkelder te gaan.
In de kelder zijn de restanten van vier skeletten gevonden. Een van de aangetroffen schedels is van Schelte Hotzes van Aysma (1578-1637), die meer dan veertig jaar diende in het Friese leger en vocht tegen de Spanjaarden.
Naast de schedel en de beenderen van de 17e-eeuwse officier ligt ook een deel van het geraamte van zijn vrouw Tjemck van Osinga nog in de grafkelder.
Grietman
De andere twee schedels en beenderen zijn wellicht van familieleden van Schelte en Tjemck. Haar vader was grietman van de gemeente Wonseradeel.
De 17e-eeuwse edelman Schelte van Aysma bewoonde een state, net buiten Schettens. Schelte trouwde een dochter van de griet- man en werd daarmee eigenaar van het kasteeltje.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog maakte Schelte deel uit van de legers van de Nassaus. Hij maakte snel carrière en bracht het uiteindelijk tot kolonel. Hij overleed op 23 augustus 1637 tijdens het beleg van Breda. Er wordt nog onderzoek gedaan naar de oorzaak van zijn overlijden.
Schelte en zijn vrouw werden in de kerk van Schettens begraven. In de kerk liggen de grafstenen van de kolonel en van zijn vrouw. Maar niet alleen het stoffelijk overschot, ook zijn helm en degen werden naar Schettens overgebracht.
Conservator Jeroen Punt van het Nationaal Militair Museum in Soest ontdekte twee jaar geleden dat de helm en degen aan de kerkmuur hingen. Ze moeten daar vele jaren hebben gehangen zonder dat de inwoners van Schettens dat in de gaten hadden. Inmiddels heeft de bijna 6 kilo zware helm een plekje gekregen in het museum in Soest.
De pas ontdekte grafkelder, die vol met modder, metaal, beenderen en de vier schedels ligt, is deels ingestort tijdens de nieuwbouw van de kerk in 1865. Sinds die tijd heeft de kelder er onaangeroerd bij gelegen.
Nu de bijzondere grafkelder toegankelijk is, biedt dat onderzoekers de mogelijkheid om archeologisch onderzoek te doen. Verder wordt geprobeerd via DNA-onderzoek meer aan de weet te komen over de gevonden schedels en de nakomelingen van de 17e-eeuwse edelman in beeld te krijgen.
Inmiddels werd bekend dat jonkheer Tjalling van Eysinga in de negende lijn een afstammeling is van Schelte van Aysma.
De grafkelder is straks toegankelijk voor bezoekers. Daarmee kan het verhaal van de bijzondere bewoners van Schettens worden verteld. Ook kan men een idee krijgen van de begrafeniscultuur in de 17e eeuw.
Spirituele slaapkamer
De protestantse kerk in Schettens wordt de komen de maanden verbouwd tot een ”spirituele slaapkamer”, waar gasten de stilte en de duisternis van de nacht kunnen ervaren. In de hoek van de kerk komen een paar bedden en het gebouw wordt voorzien van een keuken en een toilet.
De gasten hebben tijdens hun overnachting de gehele kerk tot hun beschikking. Onder andere het Waddenfonds steunt het project, dat 350.000 euro kost.
